Mier - Workshop omgaan met verandering

Op deze pagina vind je de sheets en inhoud van de workshop ‘De kunst van het veranderen’ ( zonder de oefeningen ) zodat je alles nog eens terug kan lezen.

Mijn naam is michel Verheijden en ik ben improvisatie cabaretier. Dat betekend dat ik dagelijks onvoorbereid het podium op stap en ter plekke een verhaal improviseer waarbij ik constant in moet spelen op verrassende suggesties uit het publiek en de meest bizarre ideeën van mijn medespelers. En als je dat een tijdje doet leer je heel veel over omgaan met verandering.

Ik heb inmiddels gezien dat improviseren een hele mooie metafoor is voor de onhandige manier waarop ons brein in het dagelijks leven omgaat met verandering. En die onhandige omgang komt doordat er bij verandering twee verschillende breindelen actief zijn.

Aan de ene kant speelt onze Neocortex een rol. Het nieuwste gedeelte van ons brein houd van verandering en ontwikkeling. En in dit nieuwste gedeelte zit ook ons creatieve vermogen dat nodig is om te kunnen improviseren en dat ons helpt om op een goede manier in te spelen op verandering.

En aan de andere kant hebben we het oudste gedeelte van ons brein. Zeg maar ons oerbrein. Dat oudste gedeelte houdt helemaal niet van verandering en is vooral bezig met overleven door zoveel mogelijk risico’s te vermijden en te kiezen voor zekerheid.

Weerstand tegen verandering

Ik heb gemerkt dat vooral tijdens het improviseren mijn oerbrein heel fanatiek op zoek gaat naar veiligheid en bij elke verandering razendsnel een oordeel heeft en Nee zegt. Dat snelle oordeel was handig om te overleven in de oertijd maar daardoor keurt het brein nu heel veel ideeën razendsnel onterecht af en zet het onterecht een rem op onze creativiteit. Terwijl als je gaat improviseren je juist dat creatieve brein alle vrijheid wilt geven. Maar omdat de meeste mensen op een podium staan heel eng vinden kiest het Oer voor veiligheid en onderdrukt het alle creativiteit.

Angstreacties

Het oer heeft 3 strategieën om onbewuste verandering tegen te houden:

– Vechten. Door letterlijk Nee te zeggen tegen verandering of ja maar ….

– Vluchten. Door vast te houden aan je eigen veilige idee en daarmee indirect Nee te zeggen tegen de verandering

– Bevriezen. Door niet te reageren op een verandervoorstel en zo ook indirect nee te zeggen tegen de verandering in de hoop dat het daarmee niet doorgaat.

Je kunt je makkelijk voorstellen dat deze angstreacties tijdens een voorstelling niet alleen je eigen spel negatief beïnvloeden maar ook het spel van de ander waardoor de scene al vrij snel vast loopt.

En dat is universeel. Bij elk veranderproces zie je dat je met onbewuste angstreacties ook onbedoeld anderen op de rem zet.

nieuwsgierigheid

Oer en Neo zijn in alles elkaars tegenpolen. Het nieuwe brein houd van nieuw en het oude houdt van oud, veilig en vertrouwd. En in die tegenstelling zit ook de sleutel naar een soepele omgang met verandering.

Ik heb tijdens het improviseren getraind om bij elke angstreactie van mijn Oer het tegenovergestelde te doen. Door in plaats van snel oordelen bewust nieuwsgierigheid te trainen kun je een verkeerd oordeel en een angstreactie van je oer voorkomen en blijf je open minded.

BEVRIEZEN

De eerste reactie op onzekerheid bij verandering is bevriezen. Op het moment dat je geconfronteerd word met verandering zullen veel mensen van nature even afwachten en nadenken over de situatie en er niet gelijk op af rennen. Het is heel normaal om even de kat uit de boom te kijken voordat je reageert.

Bij het improviseren word direct zichtbaar dat een afwachtende en nadenkende speler geremd word in zijn spontaniteit. En het paradoxale is dat door even af te wachten tot er meer zekerheid is over de situatie er er juist meer onzekerheid ontstaat. Door het gebrek aan communicatie groeit onbedoeld de onderlinge onzekerheid die ons brein direct gaat invullen met aannames over wat de ander bedoelt.

Aannames

Aannames zorgen ervoor dat de ideeën van spelers al snel uit elkaar groeien waardoor later in het spel weerstand ontstaat. En bovendien zijn aannames vaak iets negatiever dan de realiteit. Dat was super handig in de oertijd. Toen kon je een onverwachte situatie beter iets te negatief in schatten en weg rennen dan dat je iets te optimistisch bleef staan. Hoe meer je gaat nadenken over de verandering hoe meer verkeerde aannames er ontstaan. Nadenken is geen oplossing maar juist het probleem.

De vraag is hoe voorkom je bij elke verandering dit soort verkeerde aannames over wat de ander bedoelt?
Hoe voorkom je bij verandering onnodige weerstand door onbegrip? Want wat nu als je door je verkeerde aannames per ongelijk nee zegt tegen een goed idee?

COMMUNICEREN

Bij improviseren lossen we dat op door het tegenovergestelde te doen van nadenken en afwachten.

We zeggen direct alles hardop en denken niet na. Dat klinkt extreem maar juist hierdoor ontstaat er een maximale openheid en minimale onduidelijkheid waardoor je minder na hoeft te denken. En hoe minder je nadenkt hoe minder onjuiste aannames.

Als je geconfronteerd word met verandering pas dan op voor de valkuil van afwachten en nadenken. Ga juist meer communiceren om meer duidelijkheid te krijgen en aannames te voorkomen. En heel vaak is het eerste dat er in je opkomt bij onzekerheid een vraag. Stel de vraag hardop. Vragen stellen is de beste remedie tegen onjuiste aannames.

En deze kennis kun je ook gebruiken als je je team mee wil krijgen in verandering. Communiceer juist meer, zorg voor maximale openheid dat voorkomt weerstand door verkeerde aannames bij je team. En stel vragen om onjuiste aannames van je team boven tafel te krijgen. Ga niet in je hoofd zitten maar blijf nieuwsgierig!

Vluchten

De tweede angstreactie tegen verandering is vluchten. Zoals we bij bevriezen net al zagen zorgt nadenken tijdens een scene al snel voor uiteenlopende ideeën. En omdat je Oer altijd op zoek is naar veiligheid zal het zodra jij een idee bedacht hebt er aan gaan hechten. Het vasthouden aan je net verzonnen idee geeft namelijk een gevoel van veiligheid omdat je nu heel even weet waar het verhaal heen gaat.

Maar het vervelende is dat als je medespeler met een ander idee komt je veiligheid in gevaar komt. Automatisch probeer je dan de ander te overtuigen om mee te gaan met jouw idee. En als je dat allebei tegelijk doet ontstaat er weerstand.

Op zoek naar veiligheid en controle beperk je zo onbedoeld de bewegingsvrijheid van de ander. De ander zal daardoor vaak terug gaan duwen om weer eigen ruimte te creëren. Beide spelers gaan zo vasthouden aan hun eigen idee wat een rem zet op de flexibiliteit.

Overtuigingen

En hoe meer jouw brein bezig gaat met jouw eigen idee hoe meer er tunnelvisie ontstaat. Ons brein zoekt namelijk van nature altijd bevestiging van je eigen ideeën en overtuigingen. En door deze selectieve perceptie ontstaat heel vaak het idee dat jou idee ook het beste idee is.

Maar wat nu als je door deze tunnelvisie vasthoud aan het verkeerde idee? Misschien is het idee van de ander wel veel beter?

Ruimte geven

Bij het improviseren blijf je flexibel door, telkens als je merkt dat je een ander wil overtuigen, direct je mond te houden, je idee los te laten en te luisteren. Dat geeft direct weer bewegingsvrijheid aan de ander. En door te luisteren krijg je zelf nieuwe inspiratie en kom je snel los van je eigen idee waardoor je veel flexibeler wordt. Wees dus wederom nieuwsgierig naar het idee van de ander.

Stap als teamleider niet in de valkuil van een tunnelvisie op je eigen plan. Vaak denkt men met een overtuigend plan een team snel mee te krijgen. Maar hoe meer je aan een team trekt hoe meer weerstand er ontstaat. Kom daarom met een half plan dat ruimte open houd voor aanvulling van je team. Met een half plan heb je je team veel sneller mee dan met een dichtgetimmerd plan. Het team zal je plan aanvullen in plaats van aanvallen waardoor ze mede-eigenaar zijn en er direct draagvlak en enthousiasme is.

Vechten

De laatste angstreactie op verandering is vechten door simpelweg Nee te zeggen tegen het idee van de ander. Zoals gezegd is ons Oer de hele dag alert op risico’s en fouten en keurt daardoor een heleboel situaties af. Maar het vervelende is dat hoe belangrijker je het vindt dat iets goed gaat hoe meer focus er komt op fouten. Als je bijvoorbeeld een opgeruimd huis heel belangrijk vindt dan is het resultaat dat je de hele dag rommel ziet.

Bij improviseren ontstaat door een focus op fouten meer onveiligheid. Want hoe belangrijker je het vind dat een scène goed gaat hoe kritischer je word en hoe meer ideeën je van jezelf afkeurt waardoor er een enorme rem komt op je creativiteit. En als je ook nog eens ideeën van je medespeler afkeurt wordt het ook voor je medespeler onveiliger.

Oordeel

Maar de fout is dat als ons brein steeds meer focus op fouten krijgt het totaal de kansen mist. De angst voor fouten zet een enorme rem op je ontwikkeling. Maar wat nu als je door deze focus op fouten zelfs hele goede ideeën afkeurt?

Accepteren

Bij het improviseren lossen we dat op door het tegenovergestelde te doen. Door alles te accepteren en te zoeken naar kansen. We zeggen ja tegen alles, nee zeggen is verboden waardoor er geen goed of fout meer is. Hierdoor ontstaat er een hele veilige omgeving voor je medespeler waarin hij of zij alles kan zeggen. En door direct Ja te zeggen spring je zelf als het ware in het diepe en heeft het voor je Oer geen zin meer om nog naar bezwaren te zoeken. Om te overleven gaat zelfs je Oer mee zoeken naar kansen en komt er een enorme ideeënstroom op gang.

Dus wees nieuwsgierig naar andere manieren. Zeg eens wat vaker ja en stel je oordeel uit tot na dat je het een keer geprobeerd hebt. Door het te snelle oordeel van je brein zie je achteraf hele andere dingen dan vooraf.

De vraag is natuurlijk hoe je in jouw organisatie iedereen zo gek krijgt om Ja te zeggen tegen een verandering? Dat kan door van het halve plan een experiment te maken. Het voordeel van een experiment is dat het mag mislukken waardoor de drempel heel laag is om er Ja tegen te zeggen. En eenmaal in het diepe zal zelfs de grootste criticaster uit je team mee gaan zoeken naar kansen om van het experiment een succes te maken. Bedrijven als google laten medewerkers regelmatig experimenteren en ontwikkelen zich daardoor heel snel.

Heb je een vraag over de workshop? laat het me weten

Of bel ons: 010 4126008

impressie workshop omgaan met verandering

Klanten aan het woord

Overdonderende spiegel voorgehouden. Enorme impact gehad op houding&gedrag van leidinggevende tijdens een verandering. Dit hadden we op geen enkele andere manier kunnen bereiken.

Caroline de BondtABN AMRO

leukste bijeenkomst ooit energiek, andere inzichten op humoristische wijze

DeelnemerABN AMRO

Je hebt een mooie sessie bij ons gehouden. Meer mensen in positieve zin met jouw energie besmet!

Michael HupselBrandweer Flevoland

Na de workshop merkte je al dat er flink over nagepraat werd en vandaag meerdere berichten ontvangen over dat het tot denken gezet heeft en als erg leuk ervaren is!

Sanna HoogcarspelPluripharm

Meer informatie vind je op:

mier.nl

Superhelder.nl